quarta-feira, 21 de setembro de 2011

Políticos. Ruíns e porén necesarios


Non sei que me dá chamarlles ruíns aos políticos; e ás políticas, que non as esquezo.

Se foren ruíns, non o son principalmente polo oficio. Sono máis ben polo xorne individual de cada unha das súas persoas. Cuestión de valores, das súas actitudes ante a vida e o mundo.

De ética, nunha palabra.

O caso é que os homes e mulleres dedicados profesionalmente á acción política, non teñen dun tempo para acá moi boa sona, senón máis ben todo o contrario.

Acabo de escoitar pola radio que un dos políticos peor valorados pola opinión pública española ao longo dos últimos anos, case unha década, está a piques de acceder a un alto cargo de autoridade no Estado español. E así é ou así parece que vai ser!

Hai uns anos falaban entre si dous amigos meus referíndose ao irmán dun deles. Preguntáballe un ao outro se seu irmán seguía metido en política. Respondíalle o outro que así era por desgraza. Asentía o primeiro, dándolle a razón.

-Non a tendes –intervín eu–; cando menos, non vola podo dar de primeiras. Podedes tela no caso concreto de que falades. Agora ben, respondédeme a unha cuestión. Temos necesidade do labor que fan os políticos, si ou non? Coidades que sería mellor prescindir deles, acabar con eles?

Non me responderon. Coido que os fixen pensar. Ou non, ide vós saber.

Quero dicir, quixen dicirlles e aséntoo aquí e agora, que é bo que haxa políticos, por ruíns que eles foren.

Se non os houber, quen dirixiría a administración dos bens públicos? Ou seica tamén estes terían de ser eliminados, xuntamente cos políticos?

Daquela, en que mans estarían os nosos destinos colectivos, nos dos grandes propietarios? Nos dos ricos, claro está!

E volveriamos, logo, aos señoríos medievais? Ou ás monarquías absolutas do antigo réxime? Aínda así, estes señores ou monarcas tardarían moito en buscar os seus vilicos, os seus privados, os seus ministros -políticos á fin e ao cabo- que nos fixeren pasar polo aro?

Decididamente, é preferíbel escoller entre a rapa e a rebola antes de que o amo nos dea na testa coa rapa ou coa rebola. Dicían os nosos vellos: “Entre a rapa e a rebola, veña o demo e escolla”. Digamos por contra nós: “Entre a rapa, a rebola e o demo, escollamos entre todos, aínda que o fagamos mal; e ninguén escolla por nós, xa que da función que eles fan non podemos prescindir.”

Que lle imos facer? Se non hai nada mellor, acollerémonos ao menos ruín.

De por parte, non todos os políticos son iguais. Aínda quedan por aí bastantes non ruíns, non malvados. Non son tampouco os menos numerosos. Quizais sexan, certo, os menos poderosos.

É iluso propoñer que optemos por eles, aínda que saibamos que non van ter moita influencia?

Porén, poderán temperar a política dominante ou polo menos oporlle certa resistencia.

Para que non nos envolva ou esmague a ruindade política imperante!

quinta-feira, 7 de julho de 2011

A perda do Códice Calixtino

A PERDA DO CÓDICE CALIXTINO

Pasmo, asombro, arrepío! Desapareceu da catedral de Santiago o Códice Calixtino! Desaparece precisamente no transcurso do ano en que se está a celebrar o octocentésimo aniversario do templo. Oitocentos anos e un bo pico ten o propio códice. Cando a obra románica da catedral se estaba iniciando, o Liber Sancti Iacobi estaba practicamente rematado e, polo que parece, tamén o groso do seu exemplar máis prezado e auténtico, é dicir, este manuscrito medieval iluminado que agora desapareceu, o chamado Codex Calixtinus.

Tras a noticia da desaparición, xurdiron os laios e as comparacións avaliadoras da súa gravidade: unha perda irreparábel, din uns; unha peza insubstituíbel, quéixanse outros; é coma se desaparecese o Museo do Prado, nota un historiador; era dunha calidade artística única, a xoia da catedral e da cidade, afírmase, polo que é preciso recuperalo.

É moi grande a perda, no caso de que se confirme e non se recupere? Éo, non caiba a menor dúbida. Isto afirmado sen reticencias, entremos porén en razón.

Perdeuse moito, perdeuse unha concreta obra de arte senlleira. Aínda así, o máis importante dela remanece. Enténdase ben o que digo. Comparemos. Das grandes obras da antigüidade clásica, grega ou latina, é un mal menor realmente acontecido o feito de que se perdesen os exemplares contemporáneos da súa publicación e primeira recepción polo público lector. Porén tales obras non se perderon, pois remaneceron na súa total ou case total integridade a través das múltiplas e sucesivas copias, e lecturas. Só a lectura dunha obra de arte literaria e a contemplación dunha obra de arte plástica aseguran a súa auténtica conservación.

En conclusión, o Liber Sancti Iacobi non se perdeu coa perda deste valioso manuscrito iluminado. Non se perderon a literatura, a música e as ilustracións do propio Codex Calixtinus, pois dispoñemos de moitas e boas reproducións de todas as súas páxinas. O máis importante remanece e boa falla nos faría a todos, e a este pobo desmemoriado con máis razón, a familiaridade con esa riqueza de contidos, testemuños dun dos tempos fundacionais deste país, non paradisíacos así e todo, deixándonos de fáciles mitificacións. Estoutra perda é moito máis grave, e dela poucos se queixan. Nin se erguen voces de alerta con ruído e escándalo.

Digamos sen receo que a perda do manuscrito medieval é unha metáfora axeitada da gran perda irreparábel que está a sufrir Galicia, a da súa identidade cultural e lingüística. A desaparición do Codex Calixtinus vén sendo o vehículo ou termo figurado; o teor ou realidade verdadeira á que se refire, o que de verdade se perde e de forma irreversíbel -o códice aínda pode recuperarse-, son a lingua e a cultura galegas.

Ninguén se escandalice da comparación que acabo de desenvolver. O profesor García de Cortázar fai outras, todas dentro do ámbito das artes plásticas. O grande Castelao fixera hai tempo a xa clásica entre o Pórtico da Gloria e a lingua. Porén hai a quen lle doe o simbólico e non lle preocupa o real! Deformacións! Ideoloxía! Estamos de loito!